Тухайн орон нутгийн цагаар 11 дүгээр сарын 14-нд БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин Индонезийн Бали аралд АНУ-ын ерөнхийлөгч Жосеф Байдентай уулзаж, хоёр орны тэргүүн Хятад, Америкийн харилцааны стратегийн асуудал, дэлхийн болон бүс нутгийн томоохон асуудлаар илэн далангүй, гүн гүнзгий санал бодлоо солилцжээ.
Ши Жиньпин хэлэхдээ “Хятад, Америкийн харилцаа заавал хожиж хожигдохын үр дүнтэй байх биш, хоёр орны өнөөгийн амжилт нь бие биедээ илүү боломж олгохоос биш сорилт биш юм”.
Ши Жиньпин Тайваний асуудлын гарал үүсэл, Хятадын зарчимт байр суурийн тухай системтэйгээр тайлбарлав.
Ши Жиньпин хэлэхдээ “Тайваний асуудал бол Хятадын язгуур ашиг сонирхлын гол цөм, Хятад, Америкийн харилцааны улс төрийн үндэс суурь, Хятад, Америкийн харилцааны хэтрүүлж болшгүй анхны улаан шугам юм. Тайваний асуудлыг шийдэх нь Хятадын ард түмний өөрийнх нь хэрэг бөгөөд Хятадын дотоод хэрэг юм. Эх орны эв нэгдэл, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хамгаалах нь Хятадын ард түмэн, Хятадын үндэстнүүдийн нийтлэг хүсэл эрмэлзэл юм. Америкийн тал хэлсэн үгэндээ үнэнч байж, “Нэг Хятад”-ын бодлого, Хятад, Америкийн хамтарсан гурван албан мэдэгдлийг баримтална гэдэгт найдаж байна”.
Ши Жиньпин хэлэхдээ “Эрх чөлөө, ардчилал, хүний эрх бол хүн төрөлхтний нийтлэг хүсэл эрмэлзэл бөгөөд Хятадын Коммунист Намын тууштай эрэлхийлэл юм. АНУ Америк маягийн ардчилалтай, Хятад улс Хятад маягийн ардчилалтай, аль аль нь үндэснийхээ нөхцөл байдалтай нийцэж байна. Аль ч улсын ардчилсан тогтолцоо төгс байж чадахгүй, тасралтгүй хөгжиж, сайжруулах шаардлагатай байдаг. Хоёр тал тэгш эрхтэйгээр харилцаж байгаа тохиолдолд ялгаа зөрөөний талаар хэлэлцэх боломжтой.
Америк капитализмыг, Хятад улс социализмыг баримталж, хоёр тал өөр өөр замаар явж байна. Энэ ялгаа өнөөдөр буй болсон биш, ирээдүйд ч байх болно. Хятад, Америкийн харилцааны хамгийн чухал нэг зүйл бол нэг нэгнийхээ тогтолцоог өөрчлөх, цаашид эвдэн сүйтгэх гэж оролдох биш, харин энэ ялгааг хүлээн зөвшөөрч, хүндэтгэх явдал юм” гэжээ.
Ши Жиньпин онцлон тэмдэглэхдээ “Хятад, Америк бол түүх, соёл, нийгмийн тогтолцоо, хөгжлийн зам нь өөр хоёр том гүрэн. Өнгөрсөн ба одоод ялгаа байгаа, ирээдүйд ч байх болно. Гэхдээ энэ нь Хятад, Америкийн харилцааны хөгжилд саад болж болохгүй. Цар тахлын дараах дэлхийн эдийн засгийн сэргэлт, цаг уурын өөрчлөлтийн хариу арга хэмжээ, бүс нутгийн халуун цэгийн асуудлыг шийдвэрлэх явцад Хятад, Америкийн зохицуулалт, хамтын ажиллагаатай салшгүй холбоотой бөгөөд энэ нь нийтлэг ашиг сонирхол хэвээр байна. Хоёр тал бие биеэ хүндэтгэж, харилцан ашигтай хамтран ажиллаж, ирээдүйд чиглэн, хоёр орны хамтын ажиллагаанд таатай уур амьсгал, тогтвортой харилцааг бүрдүүлэх ёстой”.
Жосеф Байден хэлэхдээ “Би Ши Жиньпин даргатай олон жилийн танил, байнгын харилцаатай байсан ч энэ нь ямар ч тохиолдолд нүүр тулсан уулзалтыг орлож чадахгүй. Таныг ХКН-ын Төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн даргаар улиран сонгогдсонд баяр хүргэж байна. Хоёр том гүрний хувьд АНУ, Хятад хоёр орон бүтээлч харилцаагаа хадгалах үүрэгтэй. АНУ-ын тал хоёр орны төрийн тэргүүн болон Засгийн газрын бүх түвшний харилцаа холбооны сувгийг нээлттэй байлгаж, хоёр тал санал зөрөлдөөнтэй байгаа асуудлаар илэн далангүй яриа хэлэлцээ хийж, уур амьсгалын өөрчлөлт, хүнсний аюулгүй байдал зэрэг дэлхийн томоохон сорилтуудыг шийдвэрлэхэд шаардлагатай хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэхийг эрмэлзэж байна. Энэ нь АНУ, Хятад болон хоёр ард түмэнд чухал ач холбогдолтой бөгөөд дэлхийн хэмжээнд чухал ач холбогдолтой юм. Тогтвортой, хөгжиж буй Хятад улс нь АНУ болон дэлхийн ашиг сонирхолд нийцнэ гэдгийг дахин хэлмээр байна. АНУ Хятадын тогтолцоог хүндэтгэдэг, Хятадын тогтолцоог өөрчлөхийг эрмэлздэггүй, шинэ хүйтэн дайн эхлүүлэхийг эрмэлздэггүй, эвслийг бэхжүүлэх замаар Хятадыг эсэргүүцэхийг эрмэлздэггүй, "Тайванийг тусгаар тогтнуулах"-ыг дэмждэггүй, "Хоёр Хятад", "Нэг Хятад, нэг Тайвань" гэдгийг дэмжихгүй бөгөөд Хятадтай мөргөлдөөн үүсгэх бодолгүй байна. АНУ Хятадаас "салгах", Хятадын эдийн засгийн хөгжилд саад учруулах, Хятадыг хязгаарлах бодолгүй байна. Америк, Хятадын харилцаа хэрхэн хөгжих нь дэлхийн ирээдүйн чиг хандлагад маш чухал юм. Америк, Хятадын хоёр тал санал зөрөлдөөнөө зохицуулж, үл ойлголцол, буруу дүгнэлтээс улбаатай ширүүн өрсөлдөөн цаашид сөргөлдөөн болж хөгжихөөс зайлсхийж, урьдчилан сэргийлэх чадвартай гэдгийг дэлхий нийтэд харуулах үүрэг хариуцлагатай. Америк, Хятадын харилцааг удирдан чиглүүлэх зарчмуудыг тогтоох хэрэгтэй гэж Америкийн тал хүлээн зөвшөөрч, хоёр баг одоо байгаа нийтлэг ойлголтын үндсэн дээр үргэлжлүүлэн ярилцаж, аль болох хурдан тохиролцоонд хүрэхийг хичээх болно. АНУ-ын Засгийн газар “Нэг Хятад”-ын бодлогыг баримталж, Тайваний асуудлаар Хятадыг хязгаарлах хэрэгсэл болгон ашиглахыг эрмэлздэггүй, Тайваний хоолойн энх тайван, тогтвортой байдлыг бий болгоно гэж найдаж байна” гэжээ.
Хоёр талын дипломат багууд стратегийн харилцаа холбоогоо хадгалж, байнгын зөвшилцөл өрнүүлнэ гэдэгт хоёр орны төрийн тэргүүн санал нэгдэв. Хоёр улсын санхүүгийн багууд макро эдийн засгийн бодлого, эдийн засаг, худалдааны асуудал болон бусад асуудлаар яриа хэлэлцээ, зохицуулалт хийхээр тохиролцов. Мөн “Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын уур амьсгалын өөрчлөлтийн суурь конвенц”-д оролцогч талуудын 27 дугаар бага хурлыг амжилттай зохион байгуулахад дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцов. Талууд хоёр улсын хооронд нийгмийн эрүүл мэнд, хөдөө аж ахуй, хүнсний аюулгүй байдлын чиглэлээр яриа хэлэлцээ, хамтын ажиллагаа явуулахаар тохиролцов. Хятад, Америкийн нэгдсэн ажлын хэсгийг сайтар ашиглаж, илүү тодорхой асуудлыг шийдвэрлэхэд тус дөхөм үзүүлэхийг зөвшөөрч, Хятад, Америкийн ард түмэн, соёлын солилцоо маш чухал хэмээн онцлоод, хоёр орны олон салбарын иргэдийн солилцоог өргөжүүлэхийг дэмжихээ илэрхийлэв.
Хоёр орны төрийн тэргүүн мөн Украины хямрал зэрэг асуудлаар санал солилцсон байна.
Ши Жиньпин хэлэхдээ "Украины хямрал шиг дэлхий нийтийг хамарсан ээдрээтэй хямралын өмнө нухацтай авч үзэх ёстой хэмээгээд хэдэн зүйлийг онцолжээ: Нэгд, мөргөлдөөн, дайнд ялагч гэж байдаггүй, хоёрт, ээдрээтэй асуудлыг шийдэх энгийн шийдэл гэж байдаггүй. Гуравт, том гүрэн томоохон хүчний сөргөлдөөнөөс зайлсхийх хэрэгтэй. Хятад улс энх тайвны талд зогссоор ирсэн бөгөөд энхийн хэлэлцээг цаашид ахиулж, Орос, Украины энхийн хэлэлцээг дахин эхлүүлэхийг дэмжиж, хүсэн хүлээж байна. АНУ, НАТО, Европын холбоо Оростой иж бүрэн яриа хэлэлцээ хийнэ гэдэгт найдаж байна".
Уулзалт гүн гүнзгий, илэн далангүй, бүтээлч болсон гэж хоёр орны төрийн тэргүүн үзэж, хоёр орны төрийн тэргүүн нарын тохиролцсон чухал зөвшилцлийг цаг тухайд нь мөрдөж, хэрэгжүүлэн, бодитой арга хэмжээ авч, Хятад, Америкийн харилцааг тогтвортой хөгжлийн замд оруулахыг хоёр орны ажлын багуудад үүрэг болгов. Хоёр орны төрийн тэргүүн мөн байнгын харилцаа холбоогоо үргэлжлүүлэхээр тохиролцжээ.
Найруулагч: | Saraa |
Эх сурвалж: | www.xinhuanet.com |
