Мэдээллийн найдвартай эх сурвалж бол үндэсний хэвлэл юм

Орчин үед хүн бүр мэдээллийн эх сурвалж болж чаддаг болсон. Учир нь фэйсбүүк, твиттер, инстаграм зэрэг пратформууд хүн төрөлхтөнд ийм боломж олгож байна. Хүмүүс бүгд мэдээлэл түгээж, бичиж байна. Хаа холын хилийн сумдаас ч, малчны хотноос, уурхайн цооног дээрээс, гэрээсээ, ажил дээрээсээ гээд хаанаас л бол хаанаас бичиж, тэр нь нийтийн хүртээл болж, сайшаагдаж, шүүмжлэгдэж байдаг нь энгийн үзэгдлэл болсон. Тиймээс л хүн бүрийг мэдээллийн эх сурвалж боллоо гээд байгаа юм. Энэ бүхэн сошиал мэдээлэл гэдэг ойлголтод хамрагдана. Гар утас барьдаг хүн болгон ингээд бичээд эхлэхээр мэдээллийн маш их бөөгнөрөл эх захгүй хөвөрч, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй шуугиан дуулиан тасардаггүй гэсэн үг. Тиймээс одоо цагт ямарч мэдээлэл маш хурдан шуурхай тардаг болсон. Мэдээлэл олон эх сурвалжтай болж, хүртээмж нь ихэссэн байна. Энэ бол яалт ч үгүй сайн тал билээ.

Гэхдээ “олдохоороо өлдөнө” гэж хууччуулын үг өнөө цагт бас л орой руу орж байна. Эх захгүй энэ олон мэдээлэл мөн л сөрөг үр дагавар бий болгосон. Энэ нь эргээд сошиал мэдээллийг устгах хэмжээнд хүрэх шатуу хорлонтой болоод эхэллээ. Учир нь мэдээллийн хэт их бөөгнөрлөөс аль нь үнэн, аль нь худал мэдээлэл вэ гэдгээ хүмүүс ялгаж чадахаа больж байна. Мэдээллийн баталгаа алдагдсан гэсэн үг л дээ. Хүн бүр өөр өөрийн өнцгөөр, эсвэл өөртөө ашигтайгаар бичдэг. Үгүй ядахдаа л, сонссон зүйлээ нэмж чимж бичнэ. Өнөөх нь цаашаа нэмэгдэж хачирлагдаж явсаар анхны мэдээлэл нь огт өөр болчих жишээтэй. Мөн маш олон хуурамч хаяг нээж, зориуд өрсөлдөгчөө гутаасан хуурамч мэдээлэл түгээж эхэлсэн. Зарим нь санамсаргүй алдаа гаргаж бичсэнийг нь бусад нь шууд хуулж тавиад тэр чигтээ худал мэдээлэл давлагаалж байна. Дөнгөж саяхны нэг жишээ хэлье. Цахим орчинд хэдхэн хоногийн өмнө “Архангай аймагт Английн иргэнийг хөнөөжээ” гэсэн мэдээлэл тараад эхлэв. Хил хаагдсан энэ үед юун хэрэг болов гээд мэдээллийг нягтлаад үзэхэд аль 2016 онд болсон хэргийг нэг нь сая болсон мэт мэдээлснийг үг үсэггүй хуулаад тараажээ. Мэдээж, буруугаа нуухын тулд өнөө мэдээллийг хэдхэн цагийн дараа бүгд устгасан байсан. Гэх мэтээр мэдээлэл найдваргүй, үнэн худал нь мэдэгдэхээ байгаад эхлэхээр хүмүүс сошиал мэдээлэлд эргэлзэж, мэдээллийн эх сурвалжийг нь заавал үздэг, нягталж шалгадаг болоод байна. Аль ч улсад мэдээллийн найдвартай эх сурвалж нь тухайн орны үндэсний хэвлэл байдаг. Америкчууд “Вашингтон пост”-доо, япончууд “Ёмиури”-даа үнэмшдэг бол, Монголд “Өдрийн сонин” энэ үүргийг гүйцэтгэж байна. Хамгийн баталгаатай мэдээллийг анализ, тойм дүгнэлттэй нь түгээдэг гэсэн үг. “Өдрийн сонин” дээр л гарсан бол үнэн гэж итгэж үнэмшдэг болсон байна. Амин чухал, амьдралдаа хэрэг болох шаардлагатай мэдээллийг хүмүүс “Өдрийн сонин”-оос л харж, үнэмшдэг болжээ.

Яагаад мэдээллийн найдвартай эх сурвалжийн тухай бичээд эхлэв гэж үү. Цаг хугацааны хувьд бичихээс аргагүй юм. Яг одоо Монгол Улсад сонгууль эхэлсэн, 20 гаруй хоног үргэлжилнэ. УИХ-ын 76 гишүүний нэг болохоор 600 гаруй хүн сонгуульд өрсөлдөж, хөл толгой нь олдохгүй манаргаж явна. Зургаан зуун хүний талаар зургаан зуун өөр мэдээлэл тэнэж явна. Аль нь үнэн юм бүү мэд. Нэг нь магтаж байдаг, нөгөө нь муулж суудаг. Заримыг нь уншихаар ариуссан бурхан мэт, эргээд нөгөө бичсэнийг нь харахаар энэ орчлон яаж дааж яваа юм гэмээр нүгэлтэн ч юм шиг санагдах. Хамгийн их шуугиан дуулиан дагуулж байгаа нөгөө “Шарк”-ын мэдээ байна. Гадаад улсын харьяат бөгөөд түүний баталгаа нь энэ байна гээд зураг хөрөгтэй нь гаргаад тавьж. Хэн ч харсан үнэмшинэ.

Нөгөөдөх нь бодвол энэ тэрүүгээр лайв майв хийгээд няцаалт өгч л байгаа биз. Хэрэв гадаадын иргэн гэдэг нь худал мэдээ бол үүнийг няцаасан мэдээлэл нь худал байх магадлалтай. Яагаад гэвэл цахимаар явж байгаа учир. Үүнийг хийчихэж болдог. Тэгвэл “Шарк” Г.Амартүвшин маань үнэн мөнийг ярих сонирхолтой, тэр нь баталгаатай бол “Өдрийн сонин”-д хандахад л хүмүүс “аан ийм учиртай юм байна” гэх болно шүү дээ. Яагаад гэвэл үндэснийх нь сонин худал юм мэдээлээд эхэлбэл тэр үндэстэн цаашид яах билээ. Тэгэхээр хүссэн ч хүсээгүй ч үнэн мэдээлэл түгээх нь түүний үүрэг юм.

Мэдээллийн ийм замбараагүй урсгалд төөрч явахаар зүгээр л төв хэвлэлээ унш, нэр дэвшигчид ч төв хэвлэлдээ ханд. Хүн бодит юманд цаанаасаа дуртай, итгэл үнэмшилтэй байдаг юм. Сонин гартаа бариад уншиж байгаа хүнд итгэл үнэмшил төрдөг. Сонинд ярилцлага өгч, ажил амьдралаа хүүрнэж байгаа хүн худлаа ярьдаггүй. Ярьсан хэлсэн, зорьж тэмүүлж байгаагаа ул суурьтай тайлбарласан л бол сонгогчид сонинг сонгууль дуустал эргүүлж тойруулж уншиж болдог давуу талтай. Ядах нь ээ, сонгуульд ялсных нь дараа ярьсан хэлсэн нь бодит баримт болоод үлддэг. Сонгогчид нь “хөөе ингэж хэлснээ мартаагүй биз” гээд сонингоо харуулж, загнаж чаддаг. Цахим мэдээлэл бол яахав ээ, нэгэнт үүргээ гүйцэтгэсэн бол сэмхэн сэмхэн устгаад байж болдог эд.